Wielkanoc w czeskim stylu
Co to jest „Pomlazka” i dlaczego we wsi chłopcy klekoczą drewnianymi kołatkami?
Sprawdźmy, jak obchodzić Wielkanoc w czeskim stylu.
Wielkanoc to tydzień pełen kolorów
Pierwszą różnicą, która rzuca się w oczy, są nazwy dni Wielkiego Tygodnia, które różnią się od tych polskich. Dla Czechów każdy z dni tygodnia, z wyjątkiem Niedzieli Palmowej i Wielkiego Piątku, ma przypisany odpowiedni kolor. I tak poniedziałek jest niebieski (Modré pondelí), wtorek żółty (Žlutá úterý), środa czarna (Černá středa), czwartek zielony (Zelený ctvrtek) i sobota biała (Bílá sobota).
Niektóre z dni mają dla Czechów szczególne znaczenie
Środa (Škaredá streda) posiada różne nazwy i tak oprócz rzadko używanych czarnej (Černá) oraz „Smetná„, najczęściej mówi się o niej brzydka (Škaredá) lub „Sazometná„. Według czeskiego przesądu, kiedy ktoś tego dnia jest kapryśny, będzie to robić w każdą środę przez cały rok. Natomiast określenie „Sazometná” odnosi się do starej czeskiej tradycji, otóż Czesi tego dnia mieli w zwyczaju wymiatać sadzę z komina.
Czwartek (Zelený ctvrtek) nazywany jest „zielonym dniem„. Nazwa pochodzi od zielonych szat liturgicznych, które obowiązują w tym dniu. Tego dnia milkną dzwony, które zabrzmią dopiero w Wielką Sobotę, zaś na stołach Czechów, znajdziemy „zielone potrawy„, takie jak szpinak, które mają dać zdrowie na cały rok. Co ciekawe, specjalnie na tę okazję, można wypić też zielone piwo, które warzone jest przez morawski browar „Starobrno” .
Koniec postu, czas jeść!
Po okresie postu nadchodzi czas prawdziwej hojności. Do typowych dań wielkanocnych należy na przykład jagnięcina lub królik z nadzieniem pokrzywowym, mazanec, czyli kołacz przygotowany z wolno wyrastającego ciasta drożdżowego, przypominający w smaku chałkę, albo biszkoptowy baranek z polewą cukrową. Do prawdziwych przysmaków należą również „judasze”, czyli drożdżówki z miodem, lub smażone i cukrowane „boží milosti”, przypominające polskie faworki. W Poniedziałek Wielkanocny nie może zabraknąć dań przygotowanych z jajek! Jajka to pradawny symbol nowego życia i odrodzenia. W trakcie świąt Wielkanocy większość restauracji serwuje specjalne wielkanocne dania oraz wielkanocne korzenne piwa.
„Pomlazka” i drewniane kołatki
Czeska Wielkanoc to oprócz malowanych pisanek również rózga (pomlázka) pleciona ze świeżych wierzbowych witek, ozdobiona wstążkami. W Poniedziałek Wielkanocny mężczyźni i chłopcy chodzą z wiosenną kolędą i symbolicznie chłoszczą rózgami kobiety i dziewczęta. Chłostanie zgodnie z ludową tradycją ma zapewnić kobiecie urodę i młodzieńczy wigor przez cały rok. W niektórych regionach zachował się jeszcze zwyczaj chodzenia z kołatkami. Od czwartku do soboty chłopcy obchodzą wszystkie chałupy we wsi i klekoczą drewnianymi kołatkami, zwołując w ten sposób wiernych do kościoła zamiast dzwonów, które na czas Wielkanocy ucichły i symbolicznie odleciały do Rzymu.
Śniadanie tym razem tradycyjnie
Święta tradycyjnie opływają dziesiątkami różnych dań. Interesujące jest, że każdy region ma swoje dania, które często wzajemnie znacznie różnią się od siebie. Jedno danie jest jednak wspólnie we wszystkich regionach Republiki Czeskiej – ciasto wielkanocne. Spróbujmy w tym roku też je upiec!
Składniki: 0,5 kg mąki krupczatki, 30 g drożdży, 80 g cukru, 100 g masła, 2 żółtka, szczypta soli, 185 ml mleka, 50 g rodzynków, migdały, białko i migdały do ozdoby
Sposób przygotowania: Mieszamy drożdże, trochę mleka i cukru. Zostawiamy drożdże w ciepłym miejscu by urosły. Trwa to ok. 10 minut. W międzyczasie mieszamy masło z cukrem i żółtkami. Dodajemy mąkę, szczyptę soli i drożdże. Wsypujemy do ciasta jeszcze posiekane migdały z rodzynkami. Rodzynki można uprzednio namoczyć w rumie lub koniaku. Starannie zagniatamy ciasto. Następnie zostawiamy w misce przykryte przewiewną ściereczką do wyrośnięcia ok. 2 godzin. Następnie przekładamy ciasto na blachę, pocieramy pozostałym białkiem i ozdabiamy migdałami. Piec do zarumienienia, około godziny w temperaturze 200 stopni Celsjusza.
Ciasto wielkanocne podaje się zamiast chleba. Pokrojone na kromki, posmarowane masłem i polane miodem lub dżemem. Smacznego!
