V4 – priorytety i osiągnięcia czeskiej prezydencji
Podczas swej prezydencji w Grupie Wyszehradzkiej, Republika Czeska pod hasłem V4 Reasonable Europe starała się przyjąć racjonalne, pragmatyczne i konstruktywne podejście, kładła nacisk na tematy i formaty europejskie, na rozszerzanie potencjału koalicyjnego V4 w UE, ze szczególnym naciskiem na współpracę w Europie Środkowej (zwłaszcza poprzez zaangażowanie Niemiec i Austrii) oraz na wspieranie regionów sąsiadujących z UE, zarówno na wysokim szczeblu politycznym, jak i eksperckim.
Druga połowa prezydencji została poważnie naznaczona pandemią koronawirusa, dlatego niektóre z planowanych wydarzeń musiały zostać przełożone lub zorganizowane w formie wideo/telekonferencji.
Niemniej jednak nawet w tej bezprecedensowej sytuacji czeskiej prezydencji w V4 udało się utrzymać wyszehradzką współpracę funkcjonalną i skoncentrowaną na jej głównych priorytetach w stosunku do UE (zwłaszcza na wieloletnich ramach finansowych UE na lata 2021–2027, w tym na przyszłości polityki spójności i wspólnej polityki rolnej, unijnej polityce energetycznej i klimatycznej z podkreśleniem znaczenia energetyki jądrowej, polityce migracyjnej i azylowej UE czy też Brexicie), do jej bliskiego sąsiedztwa (wsparcie europejskiej integracji krajów Bałkanów Zachodnich i proeuropejskiego kursu krajów Partnerstwa Wschodniego, zarówno politycznie, jak i poprzez programy Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego) oraz NATO (współpraca obronna V4).
Czeska prezydencja V4 popierała doniosłą rolę Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego, jedynej instytucji V4 koncentrującej się na rozwoju relacji między społeczeństwami obywatelskimi w krajach V4, ale także w UE i jej sąsiedztwie, szczególnie w odniesieniu do regionów Bałkanów Zachodnich i Partnerstwa Wschodniego UE (m.in. obchody 20. rocznicy Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego w czerwcu 2020 r. oraz wspólne oświadczenie i wideoprzesłanie ministrów V4 zrealizowane z tej okazji).
W drugiej połowie prezydencji większość rozmów koncentrowała się na wymianie informacji i koordynacji krajowych i unijnych środków przeciwko pandemii koronawirusa, a następnie na gospodarczym i społecznym wyjściu z pandemii.
Do najważniejszych innowacji, które z punktu widzenia Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej udało się osiągnąć w trakcie CZ V4 PRES, należą:
1. założenie grupy refleksji V4 i Niemiec w sprawie Partnerstwa Wschodniego i Europy Wschodniej (z zaangażowaniem think tanków), która może służyć jako model do ustanawiania podobnych konsultacyjnych, kreatywnych gremiów z Niemcami i ewentualnymi innymi partnerami;
2. rozszerzenie eksperckiej współpracy ministerialnej V4 do formatu środkowoeuropejskiego przy regularnym zaangażowaniu Niemiec, Austrii i Słowenii, a to zarówno w sprawach unijnych, jak i w ramach kryzysowego i pokryzysowego zarządzania (pandemia koronawirusa);
3. utworzenie specjalnego programu V4East Solidarity Programme w ramach Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego – Republika Czeska nie jest zwolennikiem zwiększenia środków na potrzeby Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego, ale możliwości ich elastycznego wykorzystywania w przypadku kryzysów i potrzeby szybkiej pomocy w obszarach naszego priorytetowego zainteresowania, a to w ramach istniejących oszczędności (kwota 250.000 EUR dla 6 krajów wschodniego sąsiedztwa przeznaczona w celu zaradzenia następstwom pandemii koronawirusa, szybki i odbiurokratyzowany proces podczas identyfikacji projektów przy maksymalnym zaangażowaniu placówek dyplomatycznych w miejscu przeznaczenia).
Bliższe informacje odnośnie działań CZ V4 PRES
Na szczeblu głów państw czeska prezydencja V4 zorganizowała tradycyjny szczyt prezydentów państw V4, zgodnie z jednym z priorytetów CZ V4 PRES, przy wsparciu krajów Bałkanów Zachodnich, wzbogacony o obecność prezydentów Serbii i Słowenii (2 i 3 października 2019 r., Lány).
Na szczeblu premierów, oprócz tradycyjnej koordynacji przed Radą Europejską, odbyło się również kilka szczytów z innymi europejskimi partnerami: 12 września 2019 r. historycznie pierwszy szczyt premierów V4 i sześciu krajów Bałkanów Zachodnich w Pradze, 5 listopada 2019 r. spotkanie premierów V4 przed szczytem Grupy Przyjaciół Spójności w Pradze, 16 stycznia 2020 r. szczyt V4 i Austrii z kanclerzem Kurzem, 4 marca 2020 r. nadzwyczajny szczyt V4 w sprawie pandemii koronawirusa, 19 maja wideokonferencja V4 i Niemiec z kanclerz Merkel i 11 czerwca 2020 r. w Lednicach finałowy szczyt premierów w ramach czeskiej prezydencji V4 poświęcony koordynacji wieloletnich ram finansowych przed Radą Europejską i odbudowy w UE po epidemii koronawirusa.
Na szczeblu ministrów spraw zagranicznych 2 grudnia 2019 r. w Pradze odbyło się inauguracyjne spotkanie ministrów V4, a następnie spotkanie V4 + Benelux w wieczór poprzedzający posiedzenie Rady do Spraw Zagranicznych w Brukseli 8 grudnia 2019 r. (wspólna deklaracja ministrów V4 i Beneluksu), spotkanie ministerialne V4+WB6+Chorwacja+Słowenia+Austria+KE (z udziałem dyrektorów Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego i Funduszu Bałkanów Zachodnich, przy okazji zostało podpisane memorandum w sprawie kontynuacji współpracy między Międzynarodowym Funduszem Wyszehradzkim a Funduszem Bałkanów Zachodnich oraz wspólna deklaracja ministrów V4 na rzecz wsparcia integracji Bałkanów Zachodnich z Unią Europejską) 29 lutego 2020 r. w Pradze, wideokonferencja ministrów V4 i Niemiec (temat: priorytety niemieckiej prezydencji UE w stosunkach zewnętrznych UE, wspólne oświadczenie ministrów V4 i Niemiec) w dniu 13 marca 2020 r., wideokonferencja ministrów V4 na temat Partnerstwa Wschodniego (zamiast pierwotnie planowanej ministeriady V4 i Partnerstwa Wschodniego przełożonej na jesień bieżącego roku, na czas polskiej prezydencji V4; wydano wspólną deklarację V4, a także zatwierdzony został nowy program Solidarności Wschodniej V4 na pomoc zaradzenia skutkom pandemii koronawirusa w krajach Partnerstwa Wschodniego przy pomocy Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego) 8 kwietnia 2020 r., wideokonferencja ministrów V4+NB8 na temat wewnętrznych i zewnętrznych priorytetów UE w „post-covidowym świecie” 3 czerwca 2020 r., wideokonferencja ministrów V4 i Turcji na temat koronawirusa, współpracy UE i Turcji w tym również migracji, 19 czerwca 2020 r.
Kontynuowane były także konsultacje i współpraca resortowa (praktycznie wszystkie ministerstwa odbyły swoje ministeriady i eksperckie spotkania, czasem poszerzone o udział także innych partnerów z UE), a także współpraca parlamentarna (m.in. uroczyste spotkanie przewodniczących parlamentów V4 z okazji 30. rocznicy upadku reżimów komunistycznych 17 – 18 listopada 2019 r. w Pradze).
