Muzeum Alfonsa Muchy przy ul. Panskiej w Pradze jako pierwsze w Europie wprowadziło muzealnego przewodnika opartego na sztucznej inteligencji. Od teraz o secesyjnych arcydziełach można dowiedzieć się znacznie więcej – i to we własnym języku.

Niepozorne wejście przy ul. Panskiej w Pradze kryje w sobie jedno z najważniejszych miejsc dla miłośników secesji – Muzeum Muchy, poświęcone życiu i twórczości Alfonsa Muchy. Teraz to właśnie ono staje się pionierem cyfrowej rewolucji w świecie kultury. Jako pierwsze muzeum w Europie udostępniło zwiedzającym interaktywnego przewodnika opartego na sztucznej inteligencji, który nie tylko odpowiada na pytania, ale dostosowuje się do języka i preferencji użytkownika.

Niepozorne wejście przy ul. Panskiej w Pradze kryje jedno z najważniejszych miejsc dla miłośników secesji – Muzeum Muchy, poświęcone życiu i twórczości Alfonsa Muchy. Teraz właśnie ono staje się pionierem cyfrowej rewolucji w świecie kultury. Jako pierwsze muzeum w Europie udostępniło zwiedzającym interaktywnego przewodnika opartego na sztucznej inteligencji, który nie tylko odpowiada na pytania, ale dostosowuje się do języka i preferencji użytkownika.

– To niesamowite, że odwiedzający mówiący po japońsku, chińsku, koreańsku, francusku, czesku czy angielsku mogą uzyskać precyzyjne informacje o dziełach sztuki w swoim języku. Nie tylko zwiększa to interaktywność naszej wystawy, ale sprawia też, że zwiedzanie staje się znacznie bardziej atrakcyjne dla turystów, którzy nie znają czeskiego ani angielskiego – mówi Sebastian Pawlowski, założyciel Muzeum Muchy, które od 1998 roku działa w Pałacu Kauniców.

Przewodnik AI. Wystawa, która odpowiada

Nowe rozwiązanie nosi nazwę MUSEUS i działa bezpośrednio na smartfonie. Wystarczy zeskanować kod QR, wybrać język i wpisać pytanie – o artystę, dzieło, technikę lub kontekst historyczny. Można też skorzystać z gotowych pytań startowych. Odpowiedź pojawia się natychmiast i w takim stopniu szczegółowości, jaki wybierze użytkownik.

– Każdy może eksplorować wystawę we własnym tempie i zgodnie ze swoimi zainteresowaniami. Co najważniejsze – informacje pochodzą ze zweryfikowanych źródeł, opracowanych przez specjalistów, więc nie ma mowy o błędach czy uproszczeniach – wyjaśnia Katharine Butler, współzałożycielka MUSEUS.

Jak pokazują dane z ostatnich tygodni, z przewodnika AI korzysta już blisko 90% odwiedzających muzeum. Najczęściej wybieranymi językami są angielski, czeski, francuski, japoński, koreański i chiński. Wkrótce do tej listy dołączą kolejne języki – w tym polski, niemiecki, włoski, hiszpański, portugalski (brazylijski), hindi, ukraiński i arabski.

Nowe technologie w służbie kultury

Za projektem MUSEUS stoi międzynarodowy zespół specjalistów z trzech kontynentów, który tworzy nową jakość w obszarze edukacji kulturalnej. Wśród autorów systemu są m.in.:

prof. Mi Zhang – światowej klasy ekspert z zakresu AI, profesor Uniwersytetu Stanowego Ohio, członek National Academy of Inventors i IEEE, specjalizujący się w technologiach mobilnych i systemach rozproszonych;
dr Tuo Zhang – badacz z doświadczeniem w edge computing i dużych modelach językowych, absolwent Uniwersytetu Południowej Kalifornii i UC Santa Barbara.

Technologia MUSEUS wykorzystuje metodę RAG (retrieval augmented generation) – oznacza to, że odpowiedzi są generowane na podstawie wiarygodnych i precyzyjnych danych źródłowych, a nie ogólnej bazy wiedzy AI. Dzięki temu unika się przypadkowych treści i uzyskuje się odpowiedzi dopasowane do konkretnej wystawy.

Alfons Mucha jakiego nie znaliście

Muzeum przy Panskiej to pierwsze na świecie muzeum w całości poświęcone Alfonsowi Musze (1860–1939) – artyście, który rozsławił czeską secesję na cały świat. Powstało z inicjatywy Sebastiana Pawlowskiego, szwajcarskiego przedsiębiorcy o czeskich korzeniach. Od otwarcia w 1998 roku odwiedziło je ponad 2,6 miliona osób.

Od września 2024 roku prezentowana jest tam kolekcja Ivana Lendla, byłego tenisisty i wielkiego fana twórczości Muchy. Kuratorem kolekcji jest Jack Rennert, a jej obecnym właścicielem – firma Portu Gallery Investments z grupy WOOD & Co.

To jedyne miejsce w Pradze, gdzie można zobaczyć wyłącznie oryginalne dzieła Alfonsa Muchy, w tym plakaty stworzone dla firm takich jak Moët & Chandon, Job, Nestlé czy Lefèvre-Utile. Większość pochodzi z tzw. okresu paryskiego, uważanego za szczytowy moment w karierze artysty.

Nie tylko dla fanów sztuki

Nowy przewodnik nie tylko ułatwia dostęp do informacji, ale też gromadzi dane o preferencjach odwiedzających – mogą oni m.in. „lajkować” swoje ulubione dzieła, co pomaga muzeum w tworzeniu listy najpopularniejszych eksponatów.

– W 1998 roku byliśmy pionierami w tworzeniu prywatnego muzeum sztuki. Dziś jesteśmy pionierami w cyfrowym zwiedzaniu. Chętnie pokażemy innym instytucjom, jak to działa – i jak bardzo może pomóc w zrozumieniu potrzeb zwiedzających – dodaje Sebastian Pawlowski.

Sztuczna inteligencja a przyszłość muzeów

Wprowadzenie MUSEUS to coś więcej niż ciekawostka technologiczna. To realna zmiana w sposobie odbioru kultury, która może stać się wzorem dla innych placówek – nie tylko w Czechach.

Muzeum Muchy należy do Stowarzyszenia Muzeów i Galerii Republiki Czeskiej, a od 2025 roku także do Czeskiego Stowarzyszenia Sztucznej Inteligencji. Nowy przewodnik to krok w stronę bardziej dostępnej, inkluzywnej i angażującej kultury, która potrafi rozmawiać z każdym – dosłownie i bez bariery językowej.