W 2025 roku gotówka pozostaje w Czechach nie tylko środkiem płatniczym, lecz także symbolem bezpieczeństwa i kontroli nad wydatkami. Ponad 70% obywateli korzysta z niej regularnie, a co czwarty twierdzi, że bez bankomatu w pobliżu miałby poważny problem.

Gotówka wciąż w obiegu

Z badania agencji STEM/MARK, przeprowadzonego w październiku 2025 r. na zlecenie operatora bankomatów Euronet, wynika, że 72% Czechów regularnie korzysta z gotówki. Ponad połowa ankietowanych (51%) wciąż napotyka miejsca, gdzie można zapłacić wyłącznie gotówką, a trzy czwarte (74%) nosi ją przy sobie „na wszelki wypadek”.

Choć płatności bezgotówkowe stają się coraz powszechniejsze, druga połowa społeczeństwa — szczególnie seniorzy, mieszkańcy małych miejscowości i osoby o niższych dochodach — pozostaje od gotówki w dużej mierze zależna.

87% badanych wypłaca pieniądze z bankomatu, a jedna trzecia robi to kilka razy w miesiącu. – W moim sklepie ludzie najczęściej płacą banknotami. Kartę ktoś wyciąga raz na dziesięć osób – mówi pani Marie, sprzedawczyni z niewielkiego miasteczka na południu Czech. – Dla starszych klientów gotówka to po prostu pewność, że mają wszystko pod kontrolą.

Dlaczego Czesi wciąż wybierają banknoty

Gotówka nie znika nie dlatego, że Czesi nie ufają nowym technologiom, ale dlatego, że nie wszędzie mają wybór. Sześciu na dziesięciu respondentów (60%) wskazuje, że głównym powodem jest brak możliwości zapłaty kartą, 30% wypłaca pieniądze, by je rozmienić, a 20% używa gotówki z przyzwyczajenia — dla lepszej kontroli nad domowym budżetem.

Najczęściej gotówką płaci się:

za drobne zakupy (63%),
na targach i straganach (50%),
za transport i parkowanie (34%),
w kawiarniach i restauracjach (33%).

Co czwarta osoba (25%) przeznacza gotówkę na kieszonkowe lub zajęcia pozaszkolne dzieci. Codziennie używa jej jedna piąta Czechów (22%), podczas gdy mniej niż 1% funkcjonuje całkowicie bez gotówki. – Prowadzę mały bar w Brnie i wielu klientów pyta, czy mogą zapłacić gotówką. Dla nich to szybsze, prostsze, bez czekania na terminal – mówi Jan, właściciel lokalu. – Sam wolę mieć trochę banknotów w kasie. Nigdy nie wiadomo, kiedy Internet się zatnie.

Znikające bankomaty, rosnące frustracje

Mimo rozwoju płatności cyfrowych dostęp do gotówki wciąż bywa problemem. 23% badanych przyznało, że czasem potrzebuje gotówki, ale w pobliżu nie ma gdzie jej wypłacić. 17% zauważyło w ostatnim roku ubytek bankomatów w swojej okolicy.

Dla 24% Czechów likwidacja bankomatu oznaczałaby poważne lub bardzo poważne utrudnienie — najczęściej dla osób starszych i mieszkańców małych miast lub wsi. – Ostatnio zlikwidowali bankomat w naszej wiosce, najbliższy jest teraz sześć kilometrów dalej – mówi pan Josef, emeryt z regionu Wysoczyna. – Dla młodych to żaden problem, ale starsi nie mają samochodu. Zostaje autobus albo prośba do sąsiada.

Coraz większa gotowość, by zapłacić za dostęp do gotówki

Jednym z najciekawszych wniosków badania jest rosnąca akceptacja opłat za utrzymanie sieci bankomatów.
Ponad trzy piąte respondentów (61%, wzrost o 16 pkt proc. rok do roku) deklaruje, że zapłaciłoby niewielką opłatę za wypłatę gotówki, jeśli w okolicy nie mieliby innej możliwości.
40% zaakceptowałoby taki koszt, gdyby pomógł utrzymać istniejący bankomat lub sfinansować instalację nowego. – Gotówka wciąż jest dla Czechów symbolem bezpieczeństwa i praktyczności – mówi Ondřej Kozák, dyrektor krajowy Euronet. – Ludzie używają jej nie tylko tam, gdzie płatność kartą jest niemożliwa, lecz także dlatego, że pozwala im lepiej kontrolować wydatki. Szczególnie niezbędna jest dla seniorów, drobnych przedsiębiorców i mieszkańców mniejszych miejscowości.

Kozák zwraca uwagę, że działanie bankomatów nie jest oczywiste. Utrzymanie sieci wiąże się z kosztami bezpieczeństwa, konserwacji i logistyki uzupełniania gotówki.
– Cieszy nas, że coraz więcej osób rozumie potrzebę utrzymania dostępności bankomatów – dodaje.

– Jeśli trzeba będzie zapłacić parę koron za wypłatę, to trudno – stwierdziła Lucie, studentka z Pragi. – Ważne, żeby bankomaty nie znikały. Nawet ja, choć zwykle płacę telefonem, czasem potrzebuję gotówki — chociażby na bilet w automacie, który nie przyjmuje karty.

Bezgotówkowa przyszłość? Nie tak szybko

Dane pokazują, że pełne przejście na gospodarkę bezgotówkową w Czechach może jeszcze długo pozostać poza zasięgiem.
Z jednej strony rośnie akceptacja płatności kartą i cyfrowych aplikacji, z drugiej — utrata bankomatów grozi wykluczeniem finansowym części społeczeństwa.

Debata o tym, kto i jak ma finansować sieć bankomatów, staje się więc tematem nie tylko biznesowym, ale i społecznym. To dyskusja o równości dostępu, bezpieczeństwie finansowym i prawie do wyboru sposobu płatności.

O badaniu

Badanie ilościowe przeprowadziła agencja STEM/MARK w październiku 2025 roku na reprezentatywnej próbie 505 respondentów w wieku 18–65 lat. Celem było poznanie sposobów korzystania z gotówki przez mieszkańców Czech, ich opinii na temat dostępności bankomatów oraz podejścia do opłat związanych z wypłatą gotówki.

Źródło: Euronet