Czeskie miasta szukają nowej drogi: mniej odpadów, więcej zieleni, oszczędność energii i surowców. Model gospodarki obiegu zamkniętego przestaje być wizją przyszłości – staje się konkretną strategią rozwoju przestrzeni miejskiej. O cyrkularnym podejściu do zarządzania miastami dyskutowano szeroko podczas ubiegłorocznych targów URBIS w Brnie.

Czym są miasta cyrkularne?

Cirkulární města – miasta cyrkularne – to koncepcja urbanistyczna oparta na zasadach gospodarki obiegu zamkniętego. W praktyce oznacza to, że miasta dążą do ograniczenia ilości odpadów, maksymalnego wykorzystania zasobów i ponownego użycia materiałów. W centrum uwagi znajduje się efektywność, samowystarczalność energetyczna i jakość życia mieszkańców.

Wśród głównych założeń miast cyrkularnych znajdziemy:

minimalizację odpadów – dzięki recyklingowi, kompostowaniu i nowoczesnemu systemowi gospodarowania śmieciami,
zrównoważone budownictwo – z naciskiem na wykorzystanie materiałów ekologicznych i pochodzących z recyklingu,
rozwój energii odnawialnej – m.in. instalacje fotowoltaiczne, turbiny wiatrowe, energia geotermalna,
zrównoważoną mobilność – promocję transportu publicznego, infrastruktury rowerowej, współdzielenia samochodów,
modrozieloną infrastrukturę – czyli systemy zatrzymywania wody deszczowej, zielone dachy i rozwój miejskiej zieleni.

Brno, Praga, Liberec. Gospodarka cyrkularna po czesku

Choć Czechy wciąż są na początku tej transformacji, pierwsze miasta już dziś wprowadzają konkretne rozwiązania:

Brno uruchomiło Plan Gospodarki Cyrkularnej, w ramach którego inwestuje w recykling, systemy smart dla zarządzania odpadami i energetykę obywatelską, czyli lokalne wspólnoty produkujące energię.
Praga działa według strategii Cirkulární Praha 2030, stawiając na rozwój zielonych dachów i nowatorskie podejście do materiałów budowlanych.
Liberec rozwija infrastrukturę recyklingu i mocno inwestuje w przetwarzanie bioodpadów.
Jihlava montuje panele fotowoltaiczne na budynkach publicznych i promuje zrównoważoną mobilność miejską.

– Miasta są idealnym laboratorium do testowania rozwiązań gospodarki obiegu zamkniętego. Jeśli zmienimy sposób, w jaki budujemy, konsumujemy i transportujemy się w miastach, możemy znacząco wpłynąć na nasz ślad węglowy – komentował podczas konferencji URBIS 2024 jeden z ekspertów ds. zrównoważonego rozwoju.

Europa stawia na gospodarkę cyrkularną

Miasta cyrkularne to nie tylko czeski trend. Także europejskie metropolie wdrażają podobne rozwiązania, często wspierane z funduszy unijnych, m.in. w ramach Zielonego Ładu dla Europy (European Green Deal) czy programu Horyzont Europa.

Przykłady z Europy:

Amsterdam planuje zmniejszyć zużycie surowców o połowę do 2030 roku i jest dziś uważany za pioniera gospodarki obiegu zamkniętego.
Kopenhaga dąży do pełnej samowystarczalności energetycznej i masowo inwestuje w OZE.
Paryż ogranicza ruch samochodowy, wspiera infrastrukturę rowerową i promuje cyrkularne budownictwo.
Lublana to pierwsze miasto w Europie uznane za „zero waste”, czyli takie, które dąży do całkowitego wyeliminowania odpadów.

URBIS 2024: miasta cyrkularne pod lupą

Podczas ubiegłorocznych targów URBIS Smart City Fair zorganizowanych przez Veletrhy Brno, a.s. temat miast cyrkularnych był jednym z kluczowych. Eksperci z Czech i Europy dyskutowali o:

zarządzaniu zasobami i redukcji odpadów,
dobrych praktykach z kraju i zagranicy,
innowacjach technologicznych – od nowych materiałów po cyfrowe narzędzia do analizy danych miejskich,
nowoczesnej mobilności, opartej na niskoemisyjnym transporcie.

Już teraz wiadomo, że URBIS 2025 poświęci temu zagadnieniu cały blok tematyczny, skupiony na odpowiedzi miast na zmiany klimatu.

Gospodarka cyrkularna to nie utopia

Choć idea może się wydawać ambitna, to cyrkularne podejście do miejskiego życia przynosi konkretne korzyści: oszczędza energię i pieniądze, redukuje emisje, wzmacnia lokalne społeczności i sprawia, że miasta stają się bardziej odporne na kryzysy.

– Cirkulární města nie są tylko wizją przyszłości – to rzeczywistość, która pomaga radzić sobie z wyzwaniami klimatycznymi i tworzy lepsze miejsca do życia – podkreślają organizatorzy brneńskiego URBIS.

Czy czeskie miasta staną się liderami w tej dziedzinie Europy Środkowej? Jeśli utrzymają tempo zmian i zdobędą potrzebne wsparcie – mają na to realną szansę.